SARACOĞLU, Mehmet Şükrü
Mehmet Şükrü Saracoğlu, 1 Ocak 1887 yılında İzmir’in Ödemiş ilçesinde doğdu. İlk ve ortaokulu Ödemiş’te okuduktan sonra İzmir İdadisine girdi. Son derece zeki, çalıskan bir öğrenciydi. İzmir İdadisini 1906’da birincilikle bitirerek, Ankara’daki Mekteb-i Mülkiyeye geçti. 1909 yılında Mekteb-i Mülkiye’yi bitirerek İzmir Valiliği Maiyet Memurluğuna atandı. İzmir Sultanisinde matematik öğretmenliği yapan Saracoğlu, 1911 yılında İttihat ve Terakki Ticaret Mekteb-i Müdürlüğü görevine getirildi.
1914 yılının Ocak
ayında bir devlet bursu kazanan Saracoğlu Belçika’ya öğrenime gitti. Kısa bir
süre sonra Birinci Dünya Savaşı patlayınca hemen İzmir’e döndü. 1915 Mayıs’ında
tekrar Cenevre Siyasi Bilimler Akademisinde okumak için İsviçre’ye giderek
burada dört yıl kaldı ve bu fakülteyi çok iyi bir dereceyle bitirdi. Mondros
Mütarekesi’nden sonra Cenevre’de Türk Talebe Cemiyetini kurarak bu cemiyet
adına Fransızca bir derginin yayınlanmasını üstlendi. Türk Talebe Cemiyetinin
başkanı olarak Avrupa kamuoyunda Mondros şartlarının olumsuzluğuna tepki
yaratmak için uğraşlar vererek Osmanlı Devleti’nin haklarını savundu.
O günlerde İzmir
işgal edilince Türkiye’ye gideceğini öğrendiği bir İtalyan gemisine kaçak binip
yurda döndü. Ulusal Kurtuluş Hareketine katıldı. Kuşadası, Nazilli ve Aydın
yörelerinde kurulan Kuva-yı Milliye hareketlerinin örgütlenmesinde çalıştı.
Osmanlı Meclisi Mebusanına İzmir milletvekili olarak seçildiyse de, Saracoğlu
bu göreve katılmadı.
Saracoğlu 1923’te
Türkiye Büyük Millet Meclisine İzmir Mebusu olarak girdi. Fethi Okyar
hükümetinde Milli Eğitim Bakanlığı yapan Saracoğlu 1926’da Yunanlılarla kurulan
Mübadele Komisyonuna başkanlık etti. Başbakanlığına kadar kurulan bütün
hükümetlerde görev aldı. Bu hükümetlerde Maliye, Adliye ve Hariciye
vekilliklerinde bulundu. Saracoğlu’nun 1932 yılında Paris’te Osmanlı
borçlarının ödeme koşullarının saptanması görüşlerini Türkiye adına yürütürken
görüyoruz. 1933’de bir antlaşma ile bu konuyu başarıyla ve batılı gözlemcilerin
hayranlığı içinde bitirirken izliyoruz. Saracoğlu’nun devlet adamlığı vitrinini
süsleyen en değerli ve liyakatinin zirvesine vardığı bu anlaşma ile genç Türkiye
Cumhuriyetinin maliyesi soluk aldı.
Genç Cumhuriyet’in
devlet organlarının kurumlaşmasında da emeği geçen Saracoğlu, bakanlıkları
sırasında avukatlık, hakimlik İcra İflas Kanunlarını hazırlamış ve çıkartmış,
iş esasına dayalı cezaevlerinin oluşmasını ve ilk örnek olarak İmralı’nın
kuruluşunu sağlamıştır. Barem ve Emeklilik kanunları da Saracoğlu’nun zamanında
oluşturulmuştur.
Refik Saydam’ın
ölümü sonrasında Başbakan olan Saracoğlu, bu döneminde de Cumhuriyet döneminin
bütünsellik taşıyan seçim yasasını iki dereceli olarak hazırladı ve çıkarttı.
1940 yılında İngiliz ve Fransızların,
Türkiye'yi İtalya'ya karşı savaşa sokma isteklerini reddetti.
Fethi Okyar
kabinesinde Maarif Vekili, İnönü’nün 3 ve 4. hükümetlerinde Adliye Vekili,
12’nci Refik Saydam hükümetinde Hariciye Vekili olan Mehmet Şükrü Saracoğlu,
1942 yılında Refik Saydam’ın ölümü üzerine İnönü tarafından 9 Temmuz 1942 günü
başbakanlığa atanarak hükümeti kurmakla görevlendirildi. 5 Ağustos 1942'de
hükümet programını okudu.
Saracoğlu 1946’ya
dek görev yaptıktan sonra istifa ederek Başbakanlığı Recep Peker’e devretti. 1
Kasım 1948 ve 22 Mayıs 1950 yılları arasında Türkiye Büyük Millet Meclisi
Başkanlığı yaptı. 1950 seçimlerinde parlamentoya giremeyen Saracoğlu siyaseti
bıraktı.
Saracoğlu, 27 Aralık 1953’te İstanbul’da
vefat etti.
Şükrü Saracoğlu
ayrıca 16 yıl boyunca Fenerbahçe Spor Kulübü'nün başkanlığını
yapmıştır. 22 Temmuz 1998 yılında alınan
kararla Fenerbahçe Stadı'nın adı Fenerbahçe Şükrü Saracoğlu Stadyumu olarak
değiştirilmiştir.
Hazırlayan:
935 Doğacan İYİKANAT, 9-F
Kaynaklar:
Tanju CILIZOĞLU, Güneş, 1956
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder